Aile Konutunun Sağladığı Haklar
Aile konutu kavramı ülkemizde ailenin yaşadığı konutun aile için arz ettiği maddi ve manevi öneme istinaden düzenlemiştir. Eşlerden birinin diğer eşin haberi olmadan konutu elden çıkarması veya mülkiyet ve kullanım hakkını sınırlayan işlemlere konu etmesi hem aile birliği içerisindeki güveni hem çocukların psikolojisini etkilemektedir. Ailenin Türk toplumu açısından önemini bilen kanun koyucu aile yaşantısının sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi için aile konutu üzerinde yapılacak işlemleri eşlerin birlikte yapmalarını istemiştir. Bir eşin değir eşin rızası olmadan yaptığı aile konutunun kullanımını kısıtlayan veya tamamen kaldıran işlemleri izni veya haberi olmayan eş tarafından iptal edilebilmesine imkan tanımıştır.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Tescil Edilir?
Aile konutu şerhini tescil ettirmek için eşlerden biri için diğer eşin rızası almaksızın mahalle muhtarından alınacak aile konutu belgesi ve evlilik cüzdanı ile söz konusu taşınmazın bulunduğu yerdeki tapu dairesine giderek yapılacak başvuru ile Aile Konutu şerhi tescil ettirebilir.
Korumadan Faydalanmak İçin Aile Konutu Şerhinin Tescil Edilmesi Zorunlu Mudur?
Aile konutu şerhinin tescili kurucu değil açıklayıcı bir tescildir. Aile konutu şerhinin konulması aleniliği sağlayarak iyiniyetli 3. Kişilerin iyiniyetlinin bertaraf ederek aile konutunun kullanımını sınırlayan veya ortadan kaldıran işlemin geçersiz olmasını sağlar.
Birden Fazla Aile Konutu Olabilir mi?
Kural olarak aile konutu tektir. Eşlerin birden fazla konutu olsa da, aile konutu tektir. Aile konutunun tekliği 11. 06. 2014 tarihli ve 2014/4 sayılı genelgede açık bir şekilde ifade edilmiştir.
Diğer Eşin Rızası Olmaksızın Aile Konutuyla İlgili Kira Sözleşmesi Feshedilebilir mi?
Aile konutunun kiralama yoluyla edinilmesi hakkında kanunumuzda iki düzenleme bulunmaktadır. İlki TBK.m.349/1 : “aile konutu olarak kullanılmak üzere kiralanan taşınmazlarda kiracı, eşinin açık rızası olmadıkça kira sözleşmesini feshedemez”. İkincisi ise TMK. m. 194/1’dir : “eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez” Her iki hükmün de Konutun kiracı eşin düşüncesizce, keyfi nitelikte bireysel işlemlerine karşı korumaktır. Kiraya veren sözleşmeyi feshederken kiracının eşinin rızası aranmayacaktır.
Diğer eşin rızası alınmadan kiracı sözleşmeyi feshederse feshin hüküm doğurmayacağı ve kira sözleşmesinin devam edecektir.
Aile Konutu Diğer Eşin Rızası Olmaksızın Satılabilir mi?
Aile konutu şerhinin tescil edilip edilmemesi durumuna göre 3 farklı hukuki sonuç ortaya çıkacaktır;
Taşınmaz üzerine tapuda aile konutu şerhi konulmuş olmasına rağmen diğer eşin rızası olmaksızın satılırsa, bu satış geçersiz olur.
Aile konutu şerhi konulmamış veya konulması mümkün olmayan aile konutunu üçüncü şahıs aile konutu olduğunu bilerek almış ise iyi niyetli sayılamayacağından bu satış da geçersizdir.
Aile konutu şerhi konulmamış veya konulması mümkün olmayan aile konutunu üçüncü şahıs, aile konutu olduğunu bilmeden, tapu kaydına güvenerek, iyi niyetle satın almış ise, bu satış geçerlidir.
Diğer Eşin Rızası Olmaksızın Aile Konutu Üzerine İpotek Tesis Edilebilir mi?
Aile konutunun Tapuda maliki görünen eş diğer eşin rızası olmaksızın ipotek tesis edemez. Aile konutu üzerine ipotek tesis edilmesi işlemi ancak diğer eşin rızası alınarak yapılabilir.
Eşler Diğer Eşin Rızası Olmaksızın Aile Konutu Üzerindeki Hakları Sınırlayamaz
Aile konutu üzerindeki hakların sınırlanması 3. Kişi lehine intifa veya oturma hakkı gibi ayni hak tesisi ile mümkün olabileceği gibi aile konutunun kiraya verilmesi şeklinde kişisel hak tesisi ile de olabilir. Aile konutu üzerinde tesis edilen hakların niteliği değil aile konutu üzerindeki hakları sınırlayıp sınırlamadığı önemlidir.
Aile konutu üzerinde diğer eşin rızası olmaksızın aşağıdaki işlemleri yapamaz;
3. Kişi lehine intifa hakkı veya sükna hakkı kurulamaz
Aile konutu kiraya verilemez
3. Kişi lehine geri alım hakkı tesis edilemez
Ölene kadar bakma sözleşmesi ile devredilemez
Bağışlama yapılamaz
Aile Konutu Üzerinde Yapılan Tasarruf işlemlerinin İptali Nasıl Olur?
Diğer eşin rızası olmaksızın aile konutuyla ilgili kira sözleşmesini feshedilmesi durumunda feshin geçersizliğine ilişkin aile konutun bulunduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesinde feshin geçersizliği ve kira ilişkisin devamına ilişkin dava açılabilir.
Malik eş aile konutunu diğer eşin rızası olmaksızın satarsa satış işlemi geçersiz olacağından taşınmazın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesinde tapu iptal ve tescil davası açılabilir.
Malik eş diğer eşin rızası olmaksızın aile konutu üzerinde ipotek hakkı tesis ederse bu ipotek geçersiz olacağı için tapu terkini talepli dava açılabileceği gibi ipotekten kaynaklı icra takibine itiraz de edilebilir.
Malik eş diğer eşin rızası olmaksızın aile konutunu kiralarsa bu kira sözleşmesi geçersizdin tahliye davası açılabilir.
Malik eş diğer eşin rızası olmaksızın aile konutu üzerinde 3. Kişi lehine intifa veya oturma hakkı tesis etmişse tapudan terkini için dava açılabilir.
